Ders Notları

100% Complete (success)
Dikkat !!! Lütfen okuyunuz ...

Öğretim Üyesi (Üyeleri): Dr. Öğr. Üyesi Melis Uzdurum *

(*) Ders notu girebilmek için, bu alanda kendi isminiz yazıyor olmalı...

  • Bologna verilerinin girilmesi;
    ubys.omu.edu.tr adresinden,
    ÜBYS' de Öğretim Elemanları yetkisi seçilmeli... Öğretim elemanı danışmanlık işlemlerinden yapabilirsiniz...
Yıl: 2023, Dönem: Güz
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Banning, E.B., 2000, The Archaeologist’s Laboratory, Kluwer Academic Publishers. Çakırlar, C., Çilingiroğlu, Ç., Ünlüsoy, S., (ed.), 2020, Arkeolojide Temel Yöntemler, 2. Basım, Ege Yayınları, İstanbul. Erdoğu, B., 2007, Arkeoloji, Teori, Politika, Denemeler, Okyanus yayınları. Erdur, O. – Duru, G., (ed.), 2013, Arkeoloji: Niye, Nasıl, Ne İçin? 2. Baskı, Ege Yayınları, İstanbul. Gamble, C., 2014, Arkeolojinin Temelleri, D. Kayıhan (Çev.), Aktüel Arkeoloji, İstanbul. Hodder, I., 2018, Dolanıklık, İnsan ile Şeyler Arasındaki İlişkilerin Arkeolojisi, B. C. Yılmazyiğit (Çev.), Alfa Yayınları. Hodder, I. – Hutson, S., 2010, Geçmişi Okumak: Arkeolojiyi Yorumlamada Güncel Yaklaşımlar, B. Toprak, E. Rona (Çev.), Phoenix Yayınları, Ankara. Renfrew, C., - Bahn, P., 2013, Arkeoloji: Anahtar Kavramlar, S. Somuncuoğlu (Çev.), İletişim Yayıncılık, İstanbul. Renfrew, C., Bahn, P., 2018, Arkeoloji Kuramlar, Yöntemler ve Uygulama, G. Ergin (Çev.), Homer Kitabevi, İstanbul. Tekin, H., 2017, Tarihöncesinde Mezopotamya, Yeni Yaklaşımlar, Yeni Yorumlar ve Yeni Kronoloji, Bilgin Kültür Sanat. Trigger, B. G., 2014, Arkeolojik Düşünce Tarihi, F. Aydın (Çev.), Eskiyeni Yayınları, İstanbul. Clarke, D. L., 1968, Analytical Archaeology, London. Gardner, A., Lake, M., Sommer, U. (eds.), 2013, The Oxford Handbook of the Archaeological Theories, Oxford University Press. Malainey, M., 2011, A Consumer’s Guide to Archaeological Science, Analytical Techniques, Springer. Arkeometri Ünitesi Bilimsel Toplantı Bildirileri, Ankara. Dinçol, A.M., Kantman, S., Analitik Arkeoloji, Denemeler, Anadolu Araştırmaları III, Özel sayı, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul. Esin, U., 1985, Arkeoloji’de Kullanılan Arkeometrik Araştırmalara Genel Bir Bakış”, I. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara. Martinon-Torres, M., Killick, D., 2015, “Archaeological Theories and Archaeological Sciences”, The Oxford Handbook of Archaeological Theory, A. Gardner, M. Lake, U. Sommer (eds.), Oxford University Press. Trigger, B. G., 2014, Arkeolojik Düşünce Tarihi, F. Aydın (Çev.), Eskiyeni Yayınları, İstanbul. Çakırlar, C., Çilingiroğlu, Ç., Ünlüsoy, S., (ed.), 2020, Arkeolojide Temel Yöntemler, 2. Basım, Ege Yayınları, İstanbul. Jones, A., 2004, “Archaeometry and Materiality: Materials-Based Analysis in Theory and Practice”, Archaeometry 46, 3, University of Oxford, 327-338. Malainey, M., 2011, A Consumer’s Guide to Archaeological Science, Analytical Techniques, Springer. Shillito, L-M., 2017, “Multivocality and Multiproxy Approaches to the Use of Space: Lessons from 25 Years of Research at Çatalhöyük”, World Archaeology, Vol. 49, Routledge, 237-259. Weiner, S., 2010, Microarchaeology, Beyond the Visible Archaeological Record, Cambridge University Press. The Encyclopedia of Archaeological Sciences, 2018. Aitken, M., 1990, Science-Based Dating in Archaeology, Longman Group, London and New York. Banning, E.B., 2000, The Archaeologist’s Laboratory, Kluwer Academic Publishers. Renfrew, C., Bahn, P., 2018, Arkeoloji Kuramlar, Yöntemler ve Uygulama, G. Ergin (Çev.), Homer Kitabevi, İstanbul. Weiner, S., 2010, Microarchaeology, Beyond the Visible Archaeological Record, Cambridge University Press. The Encyclopedia of Archaeological Sciences, 2018. Çakırlar, C., Çilingiroğlu, Ç., Ünlüsoy, S., (ed.), 2020, Arkeolojide Temel Yöntemler, 2. Basım, Ege Yayınları, İstanbul. Lowenstam, H.A., Winer, S., 1989, On Biomineralization, Oxford University Press. Piperno, D.R., 2006, Phytoliths, A Comprehensive Guide for Archaeologists and Paleoecologists, Altamira Press. Renfrew, C., Bahn, P., 2018, Arkeoloji Kuramlar, Yöntemler ve Uygulama, G. Ergin (Çev.), Homer Kitabevi, İstanbul. Weiner, S., 2010, Microarchaeology, Beyond the Visible Archaeological Record, Cambridge University Press. Banning, E.B., 2000, The Archaeologist’s Laboratory, Kluwer Academic Publishers. Bohn, H. L., McNeal, B. L., O’Connor, G. A., 2001, Soil Chemistry, Third edition, John Wiley & Sons, INC. Howell, G., Edwards, M., Vandenabeele, P. (eds.), Analytical Archaeometry, Selected Topics, RSC Publishing. Kaçar B., 2012, Toprak Analizleri, 3. Baskı, Nobel Akademik Yayıncılık. Kerey, İ.E., Erkal, T., 2014, Sedimantoloji, Nobel Akademik Yayıncılık. Librey, S., 1975, Soil Science and Archaeology Academic Press, London. Malainey, M., 2011, A Consumer’s Guide to Archaeological Science, Analytical Techniques, Springer. Öz, S., Demirci, Ş., 2017, Arkeokimyaya Genel Bakış, Gazi Kitabevi. The Encyclopedia of Archaeological Sciences, 2018. Çakırlar, C., Çilingiroğlu, Ç., Ünlüsoy, S., (ed.), 2020, Arkeolojide Temel Yöntemler, 2. Basım, Ege Yayınları, İstanbul. Howell, G., Edwards, M., Vandenabeele, P. (eds.), Analytical Archaeometry, Selected Topics, RSC Publishing. Malainey, M., 2011, A Consumer’s Guide to Archaeological Science, Analytical Techniques, Springer. Weiner, S., 2010, Microarchaeology, Beyond the Visible Archaeological Record, Cambridge University Press. Banning, E.B., 2000, The Archaeologist’s Laboratory, Kluwer Academic Publishers. Campbell, G., Moffett, L., Straker, V., 2011, Environmental Archaeology, A Guide to the Theory and Practice of Methods, from sampling and Recovery to Postexcavation, Second edition. Courty, M. A., Goldberg, P., Macphail, R., 1989, Soil and Micromorphology in Archaeology, Cambridge University Press, Cambridge. Çakırlar, C., Çilingiroğlu, Ç., Ünlüsoy, S., (ed.), 2020, Arkeolojide Temel Yöntemler, 2. Basım, Ege Yayınları, İstanbul. Evans, J. G., 2003, Environmental Archaeology and the Social Order, London, New York: Routledge. French, C., 2003, 2003, Geoarchaeology in Action, Studies in Soil Micromorphology and Landscape Evolution, Routledge. Goldberg, P., 2006, Practical and Theoretical Geoarchaeology, Oxford. Karkanas, P., Goldberg, P., 2019, Recontructing Archaeological Sites, Understanding the Geoarchaeological Matrix, Wiley. Nicosia, N., Stoops, G., 2017, Archaeological Soil and Sediment Micromorphology, Wiley. Pearsall, D.M., 2015, Paleoethnobotany: A Handbook of Procedures, 3rd ed. Left Coast Press. Renfrew, C., Bahn, P., 2013, Arkeoloji: Anahtar Kavramlar, S. Somuncuoğlu (Çev.), İletişim Yayıncılık, İstanbul. Renfrew, C., Bahn, P., 2018, Arkeoloji Kuramlar, Yöntemler ve Uygulama, G. Ergin (Çev.), Homer Kitabevi, İstanbul. VanDerwarker, A.M., Peres, T.M., (eds.), Integrating Zooarchaeology and Paleoethnobotany, A Consideration of Issues, Methods, and Cases, Springer. Ahunbay, Z., 2016, Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları. David, N., Kramer, C., 2001, Ethnoarchaeology in Action, Cambridge University Press. Duru, G., 2014, “Deneysel Arkeoloji Yoluyla Bir Ev Yapımı”, Colloquium Anatolicum, Anadolu Sohbetleri XIII, TEBE, İstanbul, 131-151. Foulds, F., Millson, D., 2013, Experimental Archaeology and Theory, Recent approaches to testing archaeological hypotheses, Oxbow Books. Renfrew, C., Bahn, P., 2013, Arkeoloji: Anahtar Kavramlar, S. Somuncuoğlu (Çev.), İletişim Yayıncılık, İstanbul. Yakar, J., 2007, Anadolu’nun Etnoarkeolojisi, Homer Kitabevi. Evans, T.L., Daly, P., 2006, Digital Archaeology, Bridging method and theory, Routledge. Mehrer, M.W., Wescott, K.L., (eds.), 2006, GIS and Archaeological Site Location Modeling, Taylor & Francis.

Dersin İçeriği

Arkeometri seçmeli bir derstir ve Arkeometri -1, Arkeometi 2 olmak üzere arka arkaya iki dönem verilecektir. Ders içeriği, programı ve işlenme biçimi bu devamlılığa göre planlanmıştır. Arkeolojik düşünce tarihi, arkeoloji bilimlerinin bu tarihçedeki dönüşümü ve bugün geldiği yaklaşımsal nokta her iki yarıyılda da üzerinde durulacak bir konudur. Arkeometri I, arkeolojide kullanılan analitik yöntemlerin hangi arkeolojik sorulara cevaben, nasıl yapıldığı, uygulama süreci, kullanılan cihazların temel çalışma prensipleri ve örnek çalışmalara odaklıdır. Arkeometri II ise analizi yapılan arkeolojik kalıntıların oluşumu, örneklerin nasıl ve ne gibi stratejilerle toplandığı ve ayrıca siber arkeoloji ve istatistiksel uygulama konularına yoğunlaşır. Bu bağlamda yıllık ders programı arazi ve laboratuvar çalışmaları olarak ikiye ayrılmıştır. Güz yarıyılında laboratuvar, bahar yarıyılında ise arazi çalışmalarının anlatılacağı bir izlence oluşturulmuştur.

Dersin Amacı

Geçmişte yaşamış topluluklara yöneltilen sorulara göre arkeolojide/arkeoloji bilimlerinde makroskobik, mikroskobik ve ultramikroskobik kalıntıları farklı yönleriyle ele alan analiz ve yöntemler kullanılır. Kullanılan yöntemler çalışma sorusuna, amacına ve teknik sınırlamalara göre hem arazi hem de laboratuvarda gerçekleştirilmektedir. Bu yöntemler arasında pH, organik içerik, fosfor gibi kimyasal analizler, tarihleme yöntemleri, arkeobotaniki arkeozooloji, antik DNA, fitolit, polen, spor gibi biyolojik analizler, arkeolojik mikromorfoloji, spektroskopi gibi ileri teknik analizler bulunmaktadır. Başlangıçta toprak bilimleri, sedimantoloji, mineroloji, petrografi, jeoloji, genetik gibi disiplinlerde kullanılan bu yöntemler son on yıllarda arkeoloji dünyasında da yer bulmuş ve arkeolojinin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Ayrıca gelişen teknoloji ve dijitalizasyon çağı siber arkeoloji, istatistikler, modelleme, coğrafi bilgi sistemleri gibi alanları da arkeoloji ile tanıştırmıştır. Arkeometri dersinde amaç sözü geçen arkeolojik analiz ve yöntemlerin laboratuvar ve arazide neden ve nasıl uygulandığından elde edilen verinin bilgiye dönüştürülmesi ve arkeolojik yorumunun yapılmasına kadar geçen süreci bir bütün olarak öğrencilerle paylaşmaktır.

Haftalık Ders İçeriği

Hafta Teorik Uygulama Laboratuar Ders Notları
1 Arkeoloji bilimleri / arkeometri ve mikroarkeoloji kavramları
2 Arkeolojik düşünce tarihi, kültür tarihçi, süreçsel, post-süreçsel arkeolojik yaklaşımlar
3 Dünyada ve Türkiye’de arkeometrinin gelişimi (yayınlar, analizler, kazılar, enstitüler), arkeolojide temel yöntemler, vaka çalışmaları
4 Arkeolojide incelenen maddesel kültür ögeleri, mikro ve makro kalıntılar, mikroarkeolojik ve makroarkeolojik yöntemler, çoksesli ve multi-proksi yaklaşımlar
5 Ödev
6 Tarihlendirmede kullanılan analitik teknikler, Radyoaktif yöntemler: Radyokarbon, Uranyum Serisi Bozunması, Nükleer Reaksiyon ve Parçacık Hızlandırıcılar, Potasyum Argon Analizleri; TL, OSL, ESR, Dendrokronoloji; Flor Eğilimi, Obsidyen Hidrasyonu, Amino Asit Resamizasyonu; Arkeomanyetizma, DNA
7 Biyoarkeolojik analizler: Antik DNA, Röntgen, CT-MR, Radyografi, Fiberoptik endoskopik, Paleopatoloji, Paleoparazitoloji, Paleodemografi, biyoarkeolojik analizlerin araştırma konuları ve seçilmiş arkeolojik çalışmalar
8 Çevresel arkeoloji: Arkeobotanik, Fitolit, Protein, Nişasta, Polen ve Spor analizleri, Karpoloji, Antrakoloji yöntemleri, arkeolojik örnekler
9 Ara sınav / Vize
10 Çevresel arkeoloji: Arkeozooloji
11 Çevresel arkeoloji: Jeoarkeoloji, Mikromorfoloji, Arkeolojik mikromorfoloji analizleri, arkeolojik örnekler
12 vaka çalışmaları öğrenci sunumları
13 vaka çalışmaları öğrenci sunumları
14 vaka çalışmaları öğrenci sunumları
15 Yarıyıl sonu sınavı / Final