1. Anasayfa

Ders Notları

100% Complete (success)
Dikkat !!! Lütfen okuyunuz ...

Öğretim Üyesi (Üyeleri): Prof. Dr. Fethi Kerim Kazanç Prof. Dr. Faruk Sancar *

(*) Ders notu girebilmek için, bu alanda kendi isminiz yazıyor olmalı...

  • Bologna verilerinin girilmesi;
    ubys.omu.edu.tr adresinden,
    ÜBYS' de Öğretim Elemanları yetkisi seçilmeli... Öğretim elemanı danışmanlık işlemlerinden yapabilirsiniz...
Yıl: 2025, Dönem: Güz
TİB767, Kelamda Yöntem (mufredatId:6441, dersId: 101987, programId: 5175)
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar

Özervarlı, M. Sait, 1988. Kelâm’da Yenilik Arayışları (XIX. yüzyıl - XX. yüzyıl başı), İSAM Yayınları. Fazlur Rahman, 1990. İslâm ve Çağdaşlık (İslâm Eğitim Tarihinde) Fikrî Bir Geleneğin Değişimi, çev. Alpaslan Açıkgenç ve M. Hayri Kırbaşoğlu, Fecr Yayınevi. Sıddıkî, Mazharuddîn, 1990. İslâm Dünyasında Modernist Düşünce, çev. Murat Fırat ve Göksel Korkmaz, Dergâh Yayınları. Düzgün, Şaban Ali, 1997. Seyyid Ahmed Han ve Entellektüel Modernizmi, Akçağ Yayınları. Hartt, Julian, 1974. Theological Method and Imagination, Seabury Press. İbn Rüşd, 1955. el-Keşf ‘an Menâhici’l-Edille.

Dersin İçeriği

1.Epistemolojik kapsam problemi: Rasyonalizm ve empirizm problemi, öz teoriler ve onların kelâma uygulanması 2.Bilimsel ve teolojik dil: Din dilinin enstrümanları olan analoji ve metafor, duyu verileriyle doğrulama ve tenkidi, dillerin farklı kullanımı. 3. Kelâm, felsefe ve metafizik: Kelâm ve felsefe, kelâm ve metafizik, kelâmî dil ile metafizik dil arasındaki fark, dilbilim.

Dersin Amacı

Kelâmın pratik zeminde felsefe ve metafizikten farklı inşa edilmesi ve eski Yunan düşüncesinin tortularından kurtulması gerekir.

Haftalık Ders İçeriği

Hafta Teorik Uygulama Laboratuar Ders Notları
1 Ders Tanıtımı ve Giriş Dersin amacı, kapsamı ve işleniş biçimi “Yöntem” kavramına genel bir bakış Kelâm’da yöntemin gerekliliği ve metodoloji bilincinin gelişimi
2 İslâmî İlimlerde Yöntem Meselesi Fıkıh, tefsir ve hadis ilimleriyle kıyas Kelâm’ın sistematik yapısı ve bilimsel dili Nazar ve istidlal kavramları The systematic nature of Kalām and its scientific language Concepts of nazar (speculative reasoning) and istidlāl (argumentation)
3 İlk Dönem Kelâmî Faaliyetlerde Yöntemsel Yaklaşımlar Mu’tezile ve Ehl-i Hadîs örneği Erken dönem tartışmalar ve yöntemsel eğilimler Akıl–nakil dengesinin ilk yansımaları
4 Mu’tezile Yöntemi Rasyonalist yöntemlerin inşası Beş esas ve bu esaslara bağlı aklî argümantasyon Nassa karşı aklın önceliği
5 Eş’arî Yöntemi Eş’arî kelâmında akıl ve nakil dengesi Eş’arîlikte delil kullanımı ve istidlal yöntemi Gazâlî’nin yöntem anlayışı
6 Mâtürîdî Yöntemi Akıl-vahiy ilişkisi bağlamında Mâtürîdî yaklaşımı Tevil ve tefsir yöntemleri Delil türleri ve aklî çıkarımlar
7 Selefî Yaklaşım ve Yöntem Eleştirisi Tefsirî ve literal okuma Te’vîl reddi ve akıl eleştirisi Modern Selefîlikte yöntem krizleri
8 Felsefî Yöntem ile Kelâm Arasındaki Gerilim Meşşâî ve İşrâkî gelenek ile kelâmın ilişkisi Gazâlî – İbn Rüşd polemiği Ontolojik ve epistemolojik yöntem farkları
9 Ara Sınav
10 Gazâlî’nin Yöntem Eleştirisi ve Yenilikleri Şüphe yöntemi (metodolojik septisizm) Kelâm-felsefe ilişkisinde uzlaştırıcı yaklaşım Tahâfut geleneği ve kelâmî argümantasyon
11 Fahreddin Râzî ve Sistematik Kelâm İstidlal, mantık ve burhan ilişkisi Kelâmda mantıksal sistemleşme süreci Te’vîl, taksim ve tahkik yöntemleri
12 Modern Dönemde Kelâmî Yöntem Tartışmaları Yeni ilm-i kelâmın doğuşu Mehmet Aydın, Bekir Topaloğlu ve diğer çağdaş yaklaşımlar Problem merkezli yöntem önerileri
13 Kelâm’da Disiplinlerarası Yöntem Arayışları Sosyoloji, psikoloji, felsefe ve bilimle ilişki Teoloji ve din felsefesiyle kesişim noktaları Seküler epistemolojiye karşı kelâmî pozisyonKelâm’da Disiplinlerarası Yöntem Arayışları Sosyoloji, psikoloji, felsefe ve bilimle ilişki Teoloji ve din felsefesiyle kesişim noktaları Seküler epistemolojiye karşı kelâmî pozisyon
14 Güncel Sorunlar ve Yöntemsel Yaklaşımlar Din-bilim ilişkisi Kader, kötülük, özgürlük gibi meselelerde yeni yöntemler Postmodern okuma ve metodoloji krizi
15 Genel Değerlendirme ve Öğrenci Sunumları Dönem boyunca öğrenilenlerin değerlendirilmesi Öğrenci araştırma sunumları Yöntem tartışmalarına dair ortak sonuçlar ve kapanış